آيت‌الله سيدرضا علم‌الهدي از روحانيان مبارز و فعال در طول دوران انقلاب بود كه گام‌هاي مؤثر زيادي چه قبل از انقلاب و دوران مبارزات و چه بعد از آن برداشت. او جزو آخرين شاگردان امام(ره) بود كه گفته مي‌شود بيش از 400طلبه نزد او آموزش ديده‌اند؛ روحاني‌اي كه علاوه بر شاگردي نزد حضرت امام‌خميني(ره)،نزد آيت‌الله بروجردي و آيت‌الله گلپايگاني نيز طلبگي كرد و از عالمان سرشناس كاشان شد. او تحصيلات حوزوي خود را همراه با حضرت آيت‌الله راستي كاشاني و مرحوم آيت‌الله خراساني در مدرسه گذر بابا ولي آغاز كرد و سپس از قم به كاشان بازگشت تا ادامه فعاليت خود را در شهر خود بگذراند. او يكي از مؤثرين اشخاصي بود كه قبل از انقلاب، امام‌خميني(ره) را به مردم كاشان معرفي كرد و شور انقلابي را در آنها برانگيخت. با وجود آنكه آيت‌الله علم‌الهدي در طول عمر 91ساله‌اش دست از فعاليت‌هاي ديني، علمي، انقلابي و... برنداشت، به‌دليل آنكه راه ساده‌زيستي را انتخاب كرده بود و وارد منصب‌هاي بالاتر نشد و به هيمن دليل شايد كمتر كسي جز مردم كاشان ايشان را مي‌شناخت.
- پناه انقلابيون
خاطرات انقلابي‌اي كه حجت‌الاسلام محسن قرائتي از آيت‌الله علم‌الهدي-كه اتفاقا همشهري‌اش است- در ذهن دارد و برايمان مي‌گويد، هم بسيار زياد است و هم بسيار شنيدني؛ به‌ويژه زماني كه از پناه دادن به روحانيون انقلابي در منزل ايشان مي‌گويد؛ «آيت‌الله علم‌الهدي از علماي عالم، زاهد، متقي و انقلابي بود و حال مناجات خوبي داشت. به فقرا بسيار رسيدگي مي‌كرد و به‌طور كلي تمام كمالاتي كه يك نفر بايد داشته باشد در ايشان خلاصه مي‌شد. به ياد دارم كه آيت‌الله مهدوي‌كني برايمان از سابقه انقلابي آيت‌الله علم‌الهدي مي‌گفت. به‌عنوان مثال زماني كه ايشان تحت تعقيب مأموران شاه بوده به سمت كاشان مي‌گريزد و آقاي علم‌الهدي كاشاني او را پناه مي‌دهد. تعريف مي‌كرد با وجود آنكه آيت‌الله علم‌الهدي غذايي در خانه براي پذيرايي نداشت اما با پشمك از ما پذيرايي مي‌كرد؛ يعني با هر آنچه در توان داشت به مبارزان انقلاب كمك مي‌كرد و به آنها پناه مي‌داد.»
او در خاطره‌اي ديگر از اين عالم كاشاني گفت: «به ياد دارم قبل از انقلاب در قم طلاب را كتك مي‌زدند. آن زمان ايشان در قم بود. من براي فرار از دست مأموران شاه به خانه آقاي علم‌الهدي رفتم و گفتم ما را كتك مي‌زنند. به من گفت بيا در خانه‌ام پنهان شو و من چند روز مهمان ايشان بودم». حجت‌الاسلام قرائتي از زماني مي‌گويد كه پدر آيت‌الله علم‌الهدي فوت مي‌كند و امام(ره) به‌دليل علاقه‌اي كه به ايشان داشته براي پدرش با وجود آنكه روحاني نبود و كاسب و عطار بود مراسم درخوري مي‌گيرد كه به ياد بسياري مي‌ماند؛ «يادم هست وقتي پدر آيت‌الله علم‌الهدي مرحوم شد با آنكه يك كاسب ساده بود، امام خميني(ره) براي فوت ايشان مراسم خوبي برگزار كرد. همچنين شوهرخواهر ايشان نيز آيت‌الله نجفي از مفسران بزرگ قرآن بود و من توفيق داشتم سال اول طلبگي‌ام را در كنار ايشان بگذرانم و شيريني تفسير را از آيت‌الله نجفي ياد گرفتم.»
- بسياري طرفدار مراسم دعاي ندبه آيت‌الله علم‌الهدي بودند
به گفته بسياري از شاگردان و همدوره‌هاي آيت‌الله علم‌الهدي، يكي از پرطرفدارترين جلسات ايشان زماني بود كه مراسم دعاي ندبه برگزار مي‌كرد؛ مراسمي كه برخي از آنها ضبط شده است و بسياري اميدوار هستند بتوانند اين جلسات را به‌گونه‌اي جمع‌آوري و براي آيندگان نگهداري كنند چون جلسات دعاي ندبه ايشان، زبانزد خاص و عام و مملو از معارف عميق علوي و سبك زندگي ائمه‌اطهار(ع) بود. آيت‌الله‌حسين عرب نيز يكي از همراهان آيت‌الله علم‌الهدي بوده است؛ «آيت‌الله علم‌الهدي مردي عالم و اهل دقت در مطالب علمي بود، مخصوصا در آيات و روايات و احاديث سلسله، دقت‌هايي داشت كه در كمتر كسي يافت مي‌شد. همچنين اهل ذكر و دعا به‌معناي خاص بود و توجه كاملي به دعاها و مضامين آن داشت به‌طوري كه شخصا سال‌هاي طولاني برگزاركننده دعاي ندبه در كاشان بود و مردم مسلمان، مومن و متدين كاشان از وجود ايشان بهره مي‌بردند.»
او درباره زهد و پارسايي آيت‌الله علم‌الهدي با اشاره به حديثي از پيامبر اسلام(ص) مي‌گويد: «من از اوايل طلبگي‌ام با ايشان آشنا بودم. در جلسات خصوصي صحبت مي‌كرديم و از محاسن علمي ايشان استفاده مي‌كردم، براي همين به‌خوبي با ويژگي‌هاي اخلاقي، منش و سلوك ايشان آشنايي دارم. مردي بسيار ساده‌زيست، بي‌آلايش و زاهد به معني حقيقي كلمه بود. بنده در پيام تسليتي كه براي ايشان نوشتم به اين نكته اشاره كردم كه ايشان مظهر اين حديث از پيغمبر خدا(ص) است كه فرمودند: «مومن بايد كسي باشد كه هزينه‌اش كم و بازتاب و فوايدش بسيار زياد باشد». ايشان واقعا همينطور بود. بعضي‌ها هزينه‌هاي زيادي بر دوش ملت و دولت مي‌گذارند و فايده‌اي هم ندارند. مرحوم آيت‌الله علم‌الهدي واقعا جزو دسته‌اي بود كه پيامبر(ص) به آن اشاره داشتند».
- امام خميني(ره) دعوتش را مي‌پذيرفت
مورد عنايت بودن آيت‌الله علم‌الهدي نزد امام خميني(ره) يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي بارزي است كه از ديد بسياري پنهان نمانده، چه زماني كه ايشان براي پدر آيت‌الله علم‌الهدي مراسم ختم برگزار كرد و چه زماني كه امام‌خميني(ره) دعوت مرحوم علم‌الهدي را مي‌پذيرفت درصورتي كه دعوت كمتر كسي را قبول مي‌كرد. شيخ‌مرتضي صادقي نيز از شاگردان و همراهان قديمي آيت‌الله علم‌الهدي است كه درباره ايشان اينطور مي‌گويد: «من قبل از انقلاب با آيت‌الله علم‌الهدي مانوس بودم؛ يعني از سال 55و از آغاز طلبگي‌ام. بعد از آن طي سال‌ها با ايشان رفت‌وآمد داشتم و به خانه‌اش مي‌رفتم. ايشان از شاگردهاي خوب حضرت امام(ره) بود و با اينكه امام(ره) جايي نمي‌رفت و دعوت كسي را قبول نمي‌كرد اما وقتي ايشان قبل از انقلاب، امام(ره) را به منزلش دعوت كرد ايشان پذيرفتند و به او گفتند: سيدمن تو را دوست دارم و به خانه‌ات مي‌آيم».
او ماجراي چگونگي طلبه شدن آيت‌الله علم‌الهدي در كاشان را اينطور تعريف مي‌كند: «زماني كه مرحوم آيت‌الله خالصي‌زاده از عراق به كاشان تبعيد مي‌شود از آيت‌الله سيدصدرالدين صدر درخواست مي‌كند تا يك نفر را براي تاسيس و توسعه حوزه علميه كاشان بفرستد. ايشان آيت‌الله صبوري را براي اين امر مي‌فرستد. آيت‌الله صبوري نيز وقتي حوزه را تاسيس مي‌كند آيت‌الله علم‌الهدي جزو نخستين طلبه‌هاي اين حوزه مي‌شود».
به گفته حجت‌الاسلام صادقي، آيت‌الله علم‌الهدي در هيچ دوره‌اي از زندگي‌اش دست از مباحث علمي و فقهي برنداشت؛ «نكته بارز درباره ايشان اين است كه هيچ وقت خودش را در هيچ شرايطي از مباحث علمي، فقهي و ديني جدا نمي‌كرد. حتي اين اواخر نيز با وجود آنكه در اوج كهولت سن و بيماري بود يك فرع علمي، فرع فقهي، بحث اخلاقي و تاريخي و... را مطرح و در حاشيه آن شروع به صحبت مي‌كرد و مطالبي را كه مطرح مي‌شد از ما مي‌خواست تا درباره آن نظر بدهيم. توانايي ايشان به‌گونه‌اي بود كه با وجود 90سال سن يك ذهن بسيار آماده داشت».
- سلوك روحاني او؛ نياز امروز جامعه
حجت‌الاسلام مرتضي وارثي نيز يكي ديگر از شاگردان آيت‌الله علم‌الهدي است و با اشاره به آنكه اين روحاني عالي مقام، حوزه درسي مستقلي نداشت اما در تمام سطوح مقدماتي و عالي تدريس مي‌كرد، مي‌گويد: «ايشان از نام‌آوران خطه دارالمومنين كاشان است و ميان علما، چهره برجسته‌اي داشت. گرچه حوزه درسي مستقلي به‌نام ايشان نبود اما در همه حوزه‌هاي كاشان از سطوح مقدماتي تا عاليه را تدريس مي‌كرد. همچنين نزد شاگردانش به اشرافيت علمي، اخلاقي و سلوك معنوي شناخته مي‌شد. به همين منظور مي‌توانست در 2حيطه علمي و اخلاقي اطرافيان خودش را تحت‌الشعاع قرار دهد و اين ويژگي بي‌نظير بود. نياز جامعه ماست كه سلوك روحانيت در بين مردم شناخته شود».
او درباره ساده زيستي كه مهم‌ترين ويژگي بارز آيت‌الله علم‌الهدي بود مي‌گويد: «ايشان يك چهره مردمي هم داشت و با مردم مانوس بود. زندگي ساده‌اي داشت و اين ويژگي در ارتباطش با مردم بسيار تأثيرگذار بود. خصوصا در چند دهه اخير كه نهضت انقلاب اسلامي را داشتيم آيت‌الله علم‌الهدي يك پيشكسوت بود و دوشادوش مردم و علما پيش رفت و در تداوم انقلاب هم تأثير داشت. تا پايان عمر نيز رهرو راه امام(ره) بود. بعد از رحلت امام(ره) هم مشوق خط امام(ره) ماند. بنده 2 سال از محضر ايشان فيض دروس مقدماتي و ادبياتي بردم. در همين مدت مي‌ديدم كه در حوزه هم در مقام درس و بحث و هم در نصيحت كردن، بيان خوش و چهره متبسم داشت و ما را تشويق مي‌كرد. من هم به بيت ايشان مي‌رفتم و هم در حوزه نزدشان تلمذ مي‌كردم. در اين مدت به هيچ عنوان احساس نمي‌كردم ايشان برجسته‌تر از ماست و خضوع، توكل، صدق و صداقت در گفتار و بيان براي ما زبانزد بود».
حجت‌الاسلام وارثي دليل ناشناخته ماندن آيت‌الله علم‌الهدي در بين عوام مردم را اينگونه توضيح مي‌دهد: «جاذبيت و قابليت زمين گاهي وقت‌ها آنقدر كوچك است كه قدرت تحمل انسان‌هاي بزرگ را ندارد. اما سلوك آيت‌الله علم‌الهدي به‌گونه‌اي بود كه نمي‌خواست اهل خودنمايي باشد. اهل اينكه تبليغي براي خودش كند نبود. با اين حال ايشان در منطقه‌اي كه زندگي مي‌كرد عام و خاص ايشان را مي‌شناختند. رسالت، روحانيت و طلبگي را كاملا دارا بود و همين برايش كافي بود».
- ارائه خدمات ارزشمند به پيشرفت اسلام و تشيع
آيت‌الله‌العظمي ناصر مكارم‌شيرازي در محسنات آيت‌الله علم‌الهدي در پيام تسليت خود گفت: «آن عالم رباني عمري را در خدمت اسلام و مكتب اهل‌بيت(ع) سپري كرد. شاگردان برجسته‌اي از محضر درس او برخاستند و خدمات ارزشمندي به پيشرفت اسلام و تشيع داشت وآثار گرانبهايي از خود به يادگار گذاشت. اين فقدان اسفناك را به همه مردم متدين كاشان مخصوصا علما، روحانيان و شاگردان ايشان، به‌ويژه بيت شريف، فرزندان و داماد محترم ايشان، حجت‌الاسلام صادق‌زاده، صميمانه تسليت عرض مي‌كنم. خداوند روح او را با ارواح اجداد طاهرينش محشور گرداند و به بازماندگان، صبر و اجر فراوان عنايت فرمايد».
- تلاش براي تعليم و تربيت
آيت‌الله محمد امامي كاشاني درگذشت اين شخصيت علمي و اخلاقي را اسفناك توصيف كرد و گفت: «ارتحال عالم عامل حضرت آيت‌الله آقاي حاج سيدرضا علم‌الهدي (رحمت‌الله‌عليه) موجب تأسف شد. اين عالم وارسته علوم پايه را دركاشان گذراند و براي فراگرفتن فقه و اصول به قم عزيمت كرد و از درس اساتيد بزرگ قم، به‌ويژه حضرت آيت‌الله‌العظمي امام‌خميني(ره) استفاده كرد. پس از بازگشت به كاشان به تعليم و تربيت طلاب در حوزه‌هاي علميه همت گماشت و نيز در مسجد و محراب با بيان آيات و احكام و احاديث مردم را به فيض رساند. درگذشت اين شخصيت برجسته علمي و اخلاقي براي حوزه‌هاي علميه و شهر كاشان ضايعه‌اي اسفناك بود، رحمت‌الله عليه.
- عمري در خدمت اعتلاي فرهنگ اهل‌بيت عصمت و طهارت
آيت‌الله‌العظمي محمد علوي‌گرگاني نيز به ياد آيت‌الله علم‌الهدي گفت: «اين عالم بزرگوار عمر شريف خود را در طريق اعتلاي فرهنگ اهل‌بيت عصمت و طهارت سپري كرد و به وظيفه شرعي و ديني خود به احسن وجه عمل كرد. عاش سعيدا ومات سعيدا».
- مظهر اخلاق اسلامي
آيت‌الله‌العظمي جعفرسبحاني در سوگ آيت‌الله علم‌الهدي گفت: «آيت‌الله حاج سيدرضا علم‌الهدي مظهر اخلاق اسلامي و فرد خدمتگزار صديق اسلام بود. اين ضايعه را به حوزه علميه و مردم شريف كاشان و خانواده محترم ايشان تسليت عرض كرده و علو درجات را براي آن عالم رباني از درگاه ايزد منان مسئلت دارم».
- 90سال مجاهدت
1305
آيت‌الله سيدرضا علم‌الهدي در سال 1305 در محله گذر شيخ ميدان ولي‌سلطان كاشان به دنيا آمد.
1316
مادر خود را درحالي‌كه تنها 11سال بيشتر نداشت از دست داد. پدرش سيداحمد عطار بود؛ كاسبي كه در محل عطاري داشت و مداحي خاندان اهل‌بيت عصمت و طهارت را انجام مي‌داد. همچنين جلسات قرائت قرآن، خواندن دعا، زيارت و آيين‌هاي روضه و عزاداري حضرت عبدالله الحسين(ع) را برپا مي‌كرد. به همين دليل بود كه امام‌خميني(ره) زماني كه پدر آيت‌الله علم‌الهدي فوت مي‌كند با وجود آنكه روحاني نبود برايش مراسم ختم باشكوهي برپا مي‌كند كه مورد توجه بسياري قرار مي‌گيرد.
1330
او پس از گذراندن دوره طلبگي در كاشان و قم، بعد از آنكه از نجف اشرف برمي‌گردد، در سال1330 ازدواج مي‌كند و بار ديگر به قم برمي‌گردد.
1342
دوم فروردين سال42 بود كه در جريان حمله به مدرسه فيضيه قم با مأموران طاغوت درگير و در همين گيرودار 2 بار توسط ساواك احضار مي‌شود و بعد از قيام 15خرداد در اين سال، از امام خميني(ره) اجازه مي‌گيرد كه براي تبليغ به شهرش كاشان برگردد.
1356-1357
در زماني كه اوج مبارزات انقلاب اسلامي بود آيت‌الله علم‌الهدي حضور فعال داشت و در صف مقدم اين نهضت بود. بعد از پيروزي انقلاب هم هميشه يار و ياور امام و انقلاب بود؛ بدون آنكه به‌دنبال مقام و منصب و ماديات باشد و تا پايان عمر نيز به همان مكتب و روش خود ادامه داد.
بعد از انقلاب
او در طول گذشت 4دهه پس از پيروزي انقلاب اسلامي همچنان به فعاليت خود در كاشان ادامه داد، به‌طوري كه مردم كاشان او را امين، ديندار و بزرگ خود مي‌دانستند و در بسياري از مسائل ديني، شرعي، فقهي و علمي سراغ او مي‌آمدند. آيت‌الله علم‌الهدي تا پايان عمر از خدمت به مردم دست برنداشت، تا اينكه در 29 ارديبهشت‌ماه سال1396 در سن 91سالگي دار فاني را وداع گفت.
نظر شما